مقصود از «مرگ جاهليت»
مقصود از «مرگ جاهليت»
در اينکه مقصود از مرگ جاهليّت چيست دو احتمال داده ميشود:
1 - مراد، مرگ در عصر جاهليت است. جاهليّتي که همراه با شرک و بتپرستي و اوهام و دوري از تمدّن اسلامي و کارهاي زشت و دوري از حقايق و معارف اصيل و ناب بوده است.
2 - مراد، مرگي باشد که توأم با جهل و ناداني است؛ يعني انسان اگر بدون معرفت به امام زندگي کند و بدون معرفت بميرد به مانند اين است که جاهل از دنيا رفته است.
در روايتي از امام صادقعليه السلام مرگ جاهليت در اين روايات به مرگ ضلالت تفسير شده است.
ابن ابي يعفور ميگويد: از امام صادقعليه السلام درباره قول رسول خداصلي الله عليه وآله: «من مات وليس له امام فميتته ميتة جاهلية» سؤال کردم که آيا مقصود از آن مرگ کفر است؟ حضرت فرمود: مرگ ضلالت و گمراهي است...[1] .
علامه مجلسيرحمه الله در تفسير اين حديث ميگويد: «شايد علّت عدول امامعليه السلام از تصديق کفر آنان به اثبات ضلالت بر ايشان، اين باشد که گويا سؤال کننده توهّم کرده که احکام کفر در دنيا؛ همانند نجاست و نفي نکاح و توارث و شبيه اين امور بر آنها جاري ميشود، لذا حضرت اين امور را نفي ميکند و براي آنان ضلالت از حق در دنيا و از بهشت در آخرت را ثابت مينمايد. و اين منافات ندارد که در آخرت آنان ملحق به کفار و مخلّد در آتش جهنّم باشند، همانگونه که ساير اخبار بر اين مطلب دلالت دارد.
و نيز احتمال دارد که توقف امام از اثبات کفر براي آنان به جهت آن است که شامل کساني از اهل سنت ميشود که مستضعف بوده و برايشان امامي نيست؛ زيرا در آنان احتمال نجات از عذاب وجود دارد...».[2] .
تأييد ميکند توجيه اول مجلسي را روايت ديگري که کليني به سندش از حارث بن مغيره نقل کرده که به امام صادقعليه السلام عرض کردم: آيا رسول خداصلي الله عليه وآله فرمود: «من مات لا يعرف امامه مات ميتة جاهلية»؟ هر کس بدون معرفت امامش بميرد به مرگ جاهليت از دنيا رفته است؟ حضرت فرمود: آري. عرض کردم: آيا مقصود جاهليّت مطلق است يا جاهليتي که فقط امامش را نميشناسد؟ حضرت فرمود: جاهليّت کفر و نفاق و ضلالت است.[3] .
[1] کافي، ج 1، ص 376و377.
[2] مرآة العقول، ج 4، ص 220.
[3] اصول کافي، ج 1، ص 377.
